10. Skąd przyszli karaimi do Rosji
(Z raportu carskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych , 1843, ksiąga 2)
Jak i kiedy przyszli karaimi do Rosji?
Jak i kiedy przyszli karaimi do Rosji?
Do regionów północnych, które były niejaki czas pod kontrolą polsko-litewską, przyszli karaimi prawdopodobnie z miejsca, w którym mieszkali długi czas i gdzie przyjęli tatarski język.
To miejsce, jak to ewidentnie dowodza wszystkie ich synagogi, jest Krym; skądprzesiedlił ich wielki książę litewski Witold do Trok, gdzie zbudowali kolonię 400 rodzin, a następnie przenieśli się do Łucka i do Halicza.
Skąd i kiedy karaimi przyszli na Krym, gdzie są oni byli najbardziej skoncentrowani?
Skąd i kiedy karaimi przyszli na Krym, gdzie są oni byli najbardziej skoncentrowani?
Szczęśliwy zbieg okoliczności niedawno pomógł odkryć wiele bardzo ciekawych nagrobków, z których wynika, że karaimi przebywałi na Krymie od brardzo dawnych czasów.
To odkrycie zrobił krymski karaim Awraham Firkowicz, który jest młodszymchazanem karaimskiej społeczności w Eupatorii.
Awraham Firkowicz finansowany przez swoich współwyznawców i z pozwoleniem władz Taurydzkiej guberniji podróżował w 1840 roku po całym Krymie z zamiarem zbadania lokalnych żydowskich nagrobków.
Informacje uzyskane przez te badania były przekazywane do Odeskiego Zabytkowego i Historycznego Stowarzyszeniu i tutaj są wyniki ich pierwszego badania:
Skarb odkryty przez Firkowicza składa się z 58 nagrobnych napisów i 51 rękopisów, całkowicie 109 pisemnych zabytków.
Najstarszy zabytek jest datowany na rok 640 przed obecną erą i najmłodsza jest z roku 1679 obecnej ery.
Te 109 historycznych zabytków są świadectwem o mieszkańcach Tauridzkego półwyspu, którzy tutaj żyli przez 1039 lat.
Najbardziej znakomitym z nagrobków znalezionych w Czufut Kale (przedmieście Bachczisaraje) jest nagrobek z imieniem Izaak Sangari, na którym jest wymieniony rok śmierci 4727 według żydowskiego kalendarza (od stworzenia świata), który odpowiada roku 767 obecnej ery.
Najbardziej znakomitym z nagrobków znalezionych w Czufut Kale (przedmieście Bachczisaraje) jest nagrobek z imieniem Izaak Sangari, na którym jest wymieniony rok śmierci 4727 według żydowskiego kalendarza (od stworzenia świata), który odpowiada roku 767 obecnej ery.
Izaak Sangari byłsławna żydowska osoba, której przypisuje się obrócenie Chazarów na wiarę Żydów. Chazarowie byli narodem, który w przeszłościopanowywał południe Rosji a nawet wnikną w głąb Rosji, ku brzegom rzek Desna i Oka.
Ta konwersja Chazarów była do dzisiejszych czasów uważana tylko za legendę, która rzucała cień wątpliwości na osobę Izaaka Sangari.
Dzięki odkryciuIzaak Sangari stał się ponownie częścią historii.
Ponadto badania dowodzą, że żydowskie osadnictwo na Krymie było w ósmym wieku już tak silne (jeśli nie przez ilość, tak dziękibardziej rozwiniętecywilizacji), że mógłoupokorzyć barbarzyńska hordę przed którątrząśli się padiszachowie Iranu i cesarze Bizancji.
Rękopisy zawierają głównie biblijne teksty kompletne lub poszczególne części tych tekstów lub urywki.
Wszystkie te rękopisy są unikalne w ich starożytności.
Najmłodsze z tych rękopisów są kodeksy i zwoje z czternastegowieku, wiele rękopisów są z trzynastego i dwunastego wieku i jeden zwój z biblijnym urywkiem jest nawet z dziewiątego wieku.
Ogólnie można powiedzieć, że z tych rękopisów będzie możliwe zestawić interesujący zbiór wariantów tekstów Pisma Świętego.
Już pierwsze dokładne badanie tekstów pokazałokilka ciekawych różnic ze standardowego tekstu masoreckego, które dotąd nie byłyznajome do europejskich ekspertów, nawet ani do de Rossigo, ale które już mielijako jako wzorzecstarożytne chaldejske tłumaczenie.
Dwa przepyszne kodeksy kolosalnej wielkości, oba są z czasów przed trzynastym wiekem, zawierają ponadto teksty Pięciu ksiąg Mojżesza i chaldejskie tłumaczenie Onkelosa.
Dają ekspertom od biblijnej egzogenezy możliwość używania tego ważnego tlumaczenia.
Jeden z kodeksów Biblii zawiera masorecki tekst napisany przed rokiem 927 obecnej ery.
Uczeni, którzy pierwotnie szanowali wytworzenie masoreckiego tekstu do czasów około jedenastego wieku, muszą na podstawie odkrycia Firkowicza zmieniać swoje twierdzenia.
Do tego czasu nie pojawil się masorecki tekst w żadnym kodeksie, który byłby starszy niż drugi kodeks Bamberski.
Aczkolwiek naukowcy przypuszczali, że masorecki tekst jest starszy, dopiero teraz mogą poważnie potwierdzić tą teze.
Najważniejszy z wszystkich znalezisk jest zbiór ostatnich proroków, spisany w Persji w roku 918 i przywożony na Krym dzięki handlowym kontaktom między Persją i na Krymiem w okresie lat 1129 aż 1333 obecnej ery.
Ten zbiór tekstów jest bardzo wielką rzadkością, i nie ma sobie równych w żadnej z bibliotek żydowskich.
Teksty zawierają specyficzne znaki interpunkcyjne, które różnią się od standardowej interpunkcji używane w tekstach masoreckich; używana jest inny system kropkowania.
Bardziej dokładny system zapisu samogłosek wiec odzwierciedla ducha semickich języków niż system masorecki.
Oprócz tego zbioru tekstów były odkryte jeszcze fragmenty trzech innych tekstów biblijnych, które zawierają ten sam unikalny system interpunkcji.
Odkrycie to ma ogromny wpływ dla filologii i paleografii.
Ważne jest również odkrycie, że krymscy Żydzi byli pod wpływem oddzielnego etniczno -religijnego rozwoju żydowskości, która nie miała swojego centrum w Babilonii ani w Palestyne, czyli w miejscach, w których rozwijal się talmudyzm, ale w Persji.
Persja była obszarem skąd karaimi stopniowo migrowali na północ przez Kaukaz, i przenikali aż do Morza Czarnego, gdzie osiedlili się na Półwyspie Krymskim, i gdzie dzięki odpowiednim warunkam handlowali.
Niewątpliwie byli potomkami dziesięciu pokoleń królestwa Izraela , którzy byli wysiedleni jeszcze przed wysiedleniem dwóch pokoleń królestwa Judy.
Perscy Żydzi byli w stanie zachować starożytne teksty Pisma Świętego, które nie były nienaruszone talmudyzmem.
Z przyczyn izolacji, a także z przyczyn braku kontaktów z innymi współbraćmi , którzy pozostali w Babilonii , lub którzy powrócili się do Palestyny, byli zmuszeni wytworzyć własny system piśmiennictwa całkowicie niezależnego od masoreckich tekstów, które zostały napisane w Tyberiadzie w okresie 6-8 wieku obecnej ery.
Te teksty i ten system wokalizacji rozszerzyl się na Krymie, po tym jak perscy Żydzi skolonizowali go.
Jak dziś się okazuje, istniały dokładne etno-religijne więzi między krymskimi społecznościami i stolica Zakaukaska . *
* Ciekawe jest, że na wszystkich nagrobkach, w tym tych najstarszych, są użyte data od stworzenia świata, to jest system datowania, który rabanici nie używali do 11 wieku. Jest to kolejnym dowódem na rabanitach niezależnym rozwoju krymskich Żydów.
Fakt ten potwierdzają też dopiski na rękopisach.
Na rękopisach było znalezionych 66 dopisków; 54 z nich było napisano bezpośrednio na Krymie.
Zawartością dopisków są przede wszystkim świadectwa darowizn, rękopisy potwierdzaja że poszczególni darczyńcy oddawali darowizny na synagogi.
Te świadectwa darowizn obejmują: datę darowizny, imię darczyńcy i nazwę synagogi, która otrzymała darowiznę.
Dopiski zawierają również interesujące informacje o historycznych wydarzeniach na Krymie.
Wszystkie 54 teksty mająbardzo wielke lokalne znaczenie, i wraz z 58 nagrobkami reprezentują 112 nowo otrzymanych dokumentów, które informują o historii Krymu.
Bardzo interesująca jest dopiska, która informuje o pierwszym kontakcie z (w tym czasie jeszcze dla krymskich Żydów nieznanym) nauczaniem talmudystów, które przynieśli ze sobą palestyńscy rabini; dopiska pochodzi z trzeciej dekady dziesiątego wieku obecnej ery.
Na podstawie tego zeznania jest możliwe wiarygodnie twierdzić, że krymscy Żydzi nie mieli przynajmniejdo dziesiątego wieku pojecia o istnieniu Talmudu, i że byli totalnymi biblistami.
Podobnie jak ich współwyznawcy w Azji Środkowej i w Chinach nie mieli innego religijnego źródła ponad Pisma Świętego.
Dopiska jest napisana bez jakegolwiek oznaka wrogości, ewidentnie jest tylko zaskoczenie i zakłopotanie na nową nauke, ocena której jest cedowana Opatrzności Bożej.
Na tej podstawie możemy przypuszczać, że czysty biblizmus, który był do tego czasu
czczony na Krymie, nie miał sekciarskiego charakteru, który jest przypisywany nowoczesnemu karaizmowi.
Nowoczesny karaizm bezspornie dostał się na Krym z Syrii czy Egiptu aż w czasach, kiedy talmudyzm był już rozszerzony.
Nadzwyczajne są także następne 4 dopiski na zwojach Tory, które informują o podarowaniu tych zwojów chazarskiej synagodze w mieście Solkat, to jest współczesny Stary Krym (Eski Qırım).
Te dopiski zawierają informacje o judaizmie Chazarów, i rzucają nowe światło na to niezwykłe historyczne zjawisko, które nie ma na świecie analogii.
Z dopisiek jest oczywiste, że chazarskie synagogi istniały na Krymie długo przed pojawieniem talmudyzmu.
Chazarowie - dzicy pół-koczowniczy ludzie, przyzwyczajeni do nieskrępowanej wolności bardzo trudno podporządkowali by się jarzmie rabinicznych przepisów ukrytych za Prawem Mojżesza, jarzmie, które założyciel chrześcijaństwa oznaczyl jako nieznośny ciężar.
Chazarów mógł zaprzątać tylko judaizm w forme oryginalnego czystego biblizmu, który był czczony w krymskich synagogach przed pojaweniem religiji rabinów.
W czasie, gdy na Krym przeniknął Talmud, zaczęła się pojawjać przeciw niemu opozycją , która stopniowo stała się częścią karaizmu.
Przenikanie talmudyzmu na Krym było niewątpliwie początkem odstępstwa Chazarów od judaizmu, dotkniętego wewnętrznym rozłamem, i powodem ich następnego przyjęcia islamu i chrześcijaństwa.
Tylko niewielka ilość Chazarów mógła pozostać wierna dla synagogi; Chazarowie ci prawdopodobnie stali się częścią solkatckiej społeczności żydowskiej, która była najważniejsza społeczność żydowska na półwyspie. *
* Z chronologicznego dzielenia odkrytych rękopisów i w nich zawartych dopisiek wynika, że solkatcka synagoga znacznie rozwijała się od dziesiątego do czternastego wieku. Na koniec czternastego wieku, ale zaczęła solchatcka synagoga upadać, po niejakim czasie zastąpila jej kefinska synagoga w współczesnej Teodozji.
Tam oni mieszkali poza sporami swoich współwyznawców, żyli spokojne ale duchowo bogate życie. To była natura solchackiej społeczności Żydów Chazarów, która wzmiankują 4 dopiski na rękopisach.
Powyższe wspomniane potwierdzająnie tylko dopiski na rękopisach, ale także informacje uzyskane z innych historycznych źródeł.
Bezdyskusyjnym historycznym faktem jest, że współczesny krymscy karaimi, a także litewscy, wołyńscy i halicscy karaimi są potomkami oddzielnej odnogi Żydów, która wydzieliła się od swojich braci w starożytności, w czasach przed babilońska zsyłka, która przyszła na terytorium dzisiejszego Rosyjskiego Imperium z Azji Środkowej.
Język tatarski przyjęłi (europejscy karaimi) po przekroczenii Kaukazu, w obszarze dzisiejszej południowej Rosji, która była pod panowaniem Tatarów. *
Swoiste religie, bardzo różne a później nawet nieprzyjacielski talmudyzmu, przynieśli z Persji.
* Z dopisiek znalezionych w rękopisach jest jasne, że na Krymie miało wiele miejsc tatarskie nazwę już w 9 wieku, tatarskie nazwę byłe prawdopodobnie dane miejscam przez Chazarów.
* Z dopisiek znalezionych w rękopisach jest jasne, że na Krymie miało wiele miejsc tatarskie nazwę już w 9 wieku, tatarskie nazwę byłe prawdopodobnie dane miejscam przez Chazarów.
Karaimi nie byli wystawiani na wpływ czynników, które wpłynęły podczas wiele wieków na Żydów rabanitów w Azji Zachodniej i wiele więcej w Europie Zachodniej; i tak wiara karaimów nie była zdeformowana przez Talmud, a równocześnie karaimi unikli moralnego i obywatelskiego upokorzenia, które było losem Żydów talmudystów.
Karaimi zasługują na lepsze traktowanie, ponieważ zachowują się o wiele bardziej humanistycznie, serdecznie, szczerze i uprzejmie. *
* To jest antysemicki widok niektórych historyków i carskich urzędników.
Karaimi są w stanie przystosowywać się do zwyczajów narodów, wśród których żyją, bez problemów przyjmuja na przykład lokalny styl ubierania się, to upraszcza ich integracji.
Krymskie urzędy (już od czasów aneksji Krymu Rosyjskim imperium) regularnie informuja carski rząd o wysokiej moralnośći, przykładowej uczciwości i pilnośći karaimów.
Karaimi nie są związanie z żadną poważną przestępczością, nie pojawił się nawet ani jeden przypadek, gdy zostaliby karaimi ukarani za usiłowanie przewracać na swoja wiara chrześcijan i muzułmanów.
Uwagę zasługuje fakt, że rosyjski rząd zawsze faworyzował karaimów przed rabanitami ściśle dla wysokiej moralności, przykładowej uczciwości i pilność karaimów.
Z tej samej przyczyny dal im carski rząd wiele szczegółowych praw i korzyści.